Στο...Α της Αθήνας

Το να γράφεις για τη στοά και συγκεκριμένα την αθηναϊκή στοά, είναι σα να ψηλαφίζεις κατασκευές της Ακρόπολης στην μετα Κορρέ εποχή. Η σύγχρονη αθηναϊκή στοά μοιάζει με ένα υβρίδιο της ιερής, υπο το βλέμμα θεών και αρχιτεκτόνων, αρχαιοελληνικής και της προπολεμικής Ευρωπαϊκής στοάς, έτσι όπως εκείνη αναθεωρήθηκε και εισήχθηκε στην Ελλάδα. Οι παραλλαγές του αρχετύπου μπορούν να συναντηθούν άλλωτε ως περίστυλα των πολυκατοικιών και άλλωτε ως δίοδοι που οδηγούν στον πυρήνα του κτιρίου ή και διαπερνούν. Είναι δύο διαφορετικές αισθητικές εμπειρίες.

Όλοι μας έχουμε βρεθεί εκτεθειμένοι έξω στο δρόμο μια βροχερή μέρα του Σεπτέμβρη ή μία καυτή μέρα του Ιούλη, και τρέξαμε βιαστικοί να κρυφτούμε μέσα σε μια στοά. "Μέσα στη στοά", "έξω στη στοά", "κάτω απο τη στοά" μοιάζουν σκέψεις ενός νού που ακόμα δεν έχει κατασταλάξει για το ποιά είναι η φύση του χώρου.

Αναμφισβήτητα η αισθητική εμπειρία διαφέρει ανάλογα με τον τρόπο που προσσεγγίζουμε τη στοά και κατ'επέκαταση στον τρόπο που προσσεγγίζουμε το κτίριο. Αναφερόμενοι στις περίστυλες στοές, είναι το μέρος του κτιρίου που έχει την ιδιότητα να αποτελεί ταυτόχρονα μέρος του δημόσιου χώρου. Ο χώρος ανάμεσα στην κιονοστοιχία και το σηκό της πολυκατοικίας πάσχει απο αυτή την εννοιολογική κρίση ταυτότητας ενώ καθιστά σαφές το ποίο είναι το περίγραμμα του κτιρίου. Μοιάζει επομένως για έναν χώρο που δεν προορίζεται για κατοίκηση αλλά  περισσότερο με μια χειρονομία που σκοπεύει να δώσει βάθος στο κτίριο."Η περίμετρος του κτιρίου αποτελεί την υψηλότερη διαβεβαίωση για κάτι που υπάρχει πέραν αυτού", και η στοά αποτελεί το μέσο.

Απο την άλλη μεριά, η στοά μπορεί να αποτελεί εκείνο το μέρος του κτιρίου που σαν οισοφάγος τροφοδοτεί το στομάχι του κτιρίου. Οι χρήσεις που συναντούμε εκατέρωθεν περιδιαβαίνοντας μια τέτοια στοά προσδίδουν στο κτίριο μια αυτονομία μεταμορφώνοντάς το σε μια κρυφή πόλη,και η στοά γίνεται ο δρόμος της. Αν είμαστε τυχεροί μπορεί να υπάρχουν και μικρότεροι σκοτεινοί διάδρομοι που οδηγούν σε μυστικές γωνιές ή υπόγεια που καλούν να ανακαλύψουμε. Το παιχνίδι αυτό όπου θησαυρός είναι το εύρημα και όχι το εύρημα ο θησαυρός, φαίνεται να γίνεται τόσο βαθεία στον οργανισμό του κτιρίου, ώστε η πόλη και η μελέτη της μοιάζει περισσότερο μακρινή.

Το σύμπλεγμα των δαιδαλώδων διαδρόμων μοιάζει να κολυμπάει μέσα στο περίγραμμα που ορίζει ο όγκος του κτιρίου και μία πιθανή αξονομετρική χαρτογράφησή τους θα έμοιαζε με αυτές των Πυραμίδων της Αιγύπτου.Αντίθετα η στοές που συγκροτούνται με κιονοστοιχία σε καλούν να τις αποδόσεις κατοψικά, σαν να μην πρέπει να διαταράξεις την αρχετυπική αυτή διάταξη ή προοπτικά για να αναδείξεις το εσωτερικό κανόντα της, το ρυθμό της. Ξεκινώντας λοιπον αντίστροφα την πορεία, η εσωτερική αναδημιουργία της στοάς μέσα μας, βοηθά στο αντιληφθούμε καλυτερα το πώς τη διαβάζουμε και αυτό είναι εννοιολογικά εγγύτερο σε αυτό που η στοά είναι.

Πηγή εικονογράφησης: Eύα Μανιδάκη, Θανάσης Δεμίρης, Περπατώ εις την πόλη όταν ο λύκος είναι εδώ, Κοντέινερ 3, σ26-27

Χαρτογραφόντας το Φαντασιακό

Χάρτης που προέκυψε από τη χωρική ανάλυση της Γεννήτριας του Βασίλη Λώλου


Βασίλης Λώλος_Γεννήτρια

Πρωταγωνιστής: Victor
Τόπος: Μνήμη
Αρχιτεκτονική: Μη-τόποι της μνήμης και του ονείρου, λίγες απεικονήσεις κτισμένου


 

Ο Λώλος, κινούμενος στο χώρο του γοτθικού τρόμου, έχει αποκελεστεί ο "αλαφροΐσκιοτος" των Ελληνικών κόμιξ. Δημιουργεί ονειρικά τοπία και εύπλαστες πραγματικότητες. Τις περισσότερες φορές στα έργα του Λώλου, η αρχιτεκτονική μιλά με την απουσία της. Ο χώρος ορίζεται από το μαύρο και τα υποδηλωτικά πάττερνς. Η ιστορία αρχίζει με το απόλυτο σκοτάδι, μέσα από το οποίο αναδύεται η γλυπτική φόρμα του Victor. Στη συνέχεια περιπλανιέται σε μί ασκοτεινή σπηλιά η οποία σταδιακά μεταλλάσεται σε ένα μη-τόπο και στη συνέχεια σε ένα γοτθικό χωριό (με κάποιες ίσως αναφορές στην ορεινή αρχιτεκτονική της Ελλάδας). Ο πρωταγωνιστής εισέρχεται σε ένα οίκημα, απροσδιορίστου μεγέθους, και μέσα από ένα διάδρομο οδηγείται σε ένα αχανές εσωτερικό, μόνο για να βρεθεί μετέωρος σε ένα τόπο των ονείρων του.
Ο Λώλος συνολικά δημιουργεί χώρους με ιδιέταιρη πλαστικότητα, οι οποιόι μεταβάλλονται κατά την διάρκεια της πλοκής με παράξενους τρόπους. Δεν χρησιμοποιεί συγκεκριμένους χώρους, αλλά αναδύει και βυθίζει διαφορετικά σκηνικά μέσα από το σκοτάδι. Η αστικότητα, όποτε εμφανίζεται στα έργα του, αποδίδεται με έναν ιδιέταιρο τρόπο, ρευστή αλλά και ποιητική.

Ένας Αθηναϊκός Νείλος

H Λεωφόρος Κηφισίας δεν έχει πολλές διαφορές με το Νείλο.Οι Αιγύπτιοι καλλιεργούν την τέχνη της ζωής στις όχθες του Νείλου. Οι πόλεις χτίζονται σε αυτόν εξαιτίας αυτού.Μοναδική πηγή ζωής σε μια αχανή και αφιλόξενη έρημο ο Νείλος θεοποιείται,υμνείται την περίοδο πρίν τις πλημμύρες και δαιμονοποιείται κατα τη διάρκεια αυτών,όπως ακριβώς και η Λεωφόρος Κηφισίας άδεια ή μποτιλιαρισμένη. 

Ο πολύ σημαντικός αυτός οδικός άξονας δεν ενώνει απλά ένα ακόμα προάστειο με την Αθήνα αλλά ενώνει δύο διαφορετικούς οικονομικά και εισοδηματικά κόσμους.Η Κηφισιά ήταν απο πολύ παλιά περιοχή κατοικίας των ανώτατων εισοδηματικών τάξεων όταν ακόμα το Χαλάνδρι και το Μαρούσι ή άλλα σημερινά βόρεια προάστια, ήταν χωριά και αποτελούσαν μεσοαστικό κενό ανάμεσα στο κέντρο και την περιοχή αυτή. Η ασσυμετρία αυτή είναι ορατή ακόμα και σήμερα που η πόλη γέμισε όλα τα κενά του λεκανοπεδίου Αττικής και αυτές ενδιάμεσες ζώνες,και μετριέται με δομικούς όρους κυρίως. 

Παρατηρώντας τις όχθες της Λεωφόρου αυτής με τις συνεχείς εναλλαγές χρήσεων και μορφών αδυνατούμε να βρούμε έναν δομικό κανόνα. Τα γιγαντωμένα κτίρια πολυτελών γραφείων και τα μεταμοντέρνα γυάλινα κτίρια εμπορικών χρήσεων ανακλούν το όραμα της Αθήνας των προηγούμενων δεκαετιών και το αισθητικό αποτέλεσμα ανακλά την ασσυμετρία, αναρχία και ασυνέπεια με την οποία αυτο το όραμα μεταφράστηκε απο την αγορά και δομήθηκε.

Η ''τριτοκοσμική Defence'' δεν θέτει ερωτήματα μονάχα για το αισθητικό παρόν αλλά επαναφέρει ερωτήματα που είχαν τεθεί στο πολεοδομικό παρελθόν της Αθήνας.Η έρημος Σαχάρα ήταν το εμπόδιο που απαγόρευε την οικιστική ανάπτυξη των Αιγυπτιών πέραν κάποιας απόστασης απο το ποτάμι,όπου η μεταφορά νερού θα ήταν αρκετά δύσκολη και το μικροκλίμα λιγότερο ευχάριστο. Το τέλος των πόλεων οριζόταν με τεχνική σαφήνεια απο τις παραμέτρους αυτές. 

Αντίθετα στην αμοιβαδοειδούς δομής Αθήνα που σαν ρευστή μάζα σταματά μονάχα στα τοιχώματα (Παρνηθα, Αιγάλεο, Ημυττός,Πεντέλη) το sprawling των προαστίων συνεχίστηκε ανεμπόδιστο οδηγώντας σε όλα αυτά τα συσσωματώματα. Τα όρια των έκκεντρων αυτών πόλεων δεν είναι διακριτά τη μέρα ενώ τη νύχτα που οι ρόλοι αλλάζουν μοιάζουν με αχανείς αστικές ερήμους.Οι οδοί που παραλαμβάνουν ροές απο αυτούς τους δήμους και τις διοχετεύουν στην Κηφισίας,ή το αντίστροφο, μπορούν να παραλληλιστούν με το σύστημα καναλιών των πόλεων του Νείλου. Σε αντίθεση όμως με τα λόγια του Ομήρου όπου η σημασία του Νείλου υποκαθιστά την Αίγυπτο και έτσι ο Νείλος λέγεται πλέον Αίγυπτος και η Αίγυπτος Νείλος, η Λεωφώρος Κηφισίας δεν μπορεί να διατηρεί αυτό το όνομα. Μοιάζει να εξυπηρετεί περαστικούς που όλοι τους έρχονται απο κάπου αλλού.

Δεν έχει σημασία αν αυτό είναι κάποιο προάστιο, το Κέντρο ή κάποια άλλη έκκεντρη περιοχή, όλοι φαντάσματα μιας πόλης δίχως τέλος.Ταξιδιώτες στον δικό μας Νείλο. 

AΘΗΝΑ 1830-2000:Εξέλιξη-Πολεοδομία-Μεταφορές,Γεώργιος Μ. Σαρηγιάννης, Συμμετρία,Αθήνα 2000

Η Αρχιτεκτονική στη σύγχρονη εποχή, Παναγιώτης Τουρνικιώτης,Futura, Αθήνα   2006

Πολύ κακό άνθος του κακού

Ο Έλληνας Μπάτμαν είναι εδώ

Ο άνθρωπος-νυχτερίδα προστάτης του συνονθηλεύματος

Batman_Mask of the Phantasm

Highlights: 1)Οι τίτλοι αρχής με ένα 3D της Gotham όπως την γνωρίσαμε και αγαπήσαμε μέσα από το Batman Animated Series. Θα τους βρείτε εδώ.

2)Ο Joker και ιδιαίτερα η σκηνή που μονομαχεί με τον Batman μέσα σε μία μακέτα της Gotham City του μέλλοντος. Θα τη βρείτε στο παραπάνω ενσωματωμένο βίντεο στο 2:44!

Μια ιδιαίτερα παραγωγική μέρα για τους Archipunks

thePhonebooth

Το Κενό

Ο.Ψ.Α. 1_Κάνιγγος

Αυτοαναφορικό "Απο τη Gotham City στην Athens City"

Η μορφή μιας διάλεξης με σκοπό να δείξει έναν άλλο τρόπο ή να εφεύρει ένα άλλο εργαλείο ώστε να δούμε, να διαβάσουμε την πόλη που λέγεται Αθήνα, μοιάζει με μία κατασκευή που υπάρχει και στέκεται μπροστά μας.Μοιάζει ίσως με μια πόλη, που σε κάθε γωνιά της βλέπεις να εκτυλίσσονται διαφορετικές ιστορίες που εν τέλει στο σύνολό τους δομούν την γενικότερη εικόνα μας για την πόλη και τι σημαίνει αυτή για εμάς.Η πόλη φτιάχτηκε για τους κατοίκους της και εμείς πως θα μπορούσαμε να λείπουμε απο αυτήν?

Αυτή θα μπορούσε να είναι η Αθήνα εικονογραφημένη πάνω στο χαρτί, όπως την είδαμε μέσα απο τα κόμικ αλλά και όπως τη βλέπουμε μέσα στο καρέ δίπλα μας,σαν ήρωες ενός άλλου κόμικ που αφηγείται μια ιστορία ενώ ταυτόχρονα συνομιλεί με το περιβάλλον που το δημιούργησε αλλά και με τα προσωπικά ερωτήματα που θέτουν τα βιώματα των δημιουργών.

"Ο Μπάτμαν δεν θα μπορούσε να είναι ο Μπάτμαν χωρίς τα σκοτεινά σοκάκια και την ανήσυχη κορυφογραμμή της Γκόθαμ Σίτυ, με τον ίδιο τρόπο που η Γκόθαμ δεν θα μπορούσε να έχει κάποιον άλλο για προστάτη."

Από τη Gotham City στην Athens City Μέρος 2ο

Βρώμικη, σκοτεινή, διεφθαρμένη, πολλές φορές βίαιη και με δικούς της κανόνες η Αθήνα τη νύχτα μοιάζει με την πόλη που δημιούργησε τον Batman, την Gotham City*. Οι δομές της κοινωνίας, η συνονθηλευματική ύπαρξη μορφών και εποχών και σίγουρα η φωτογενής ασχήμια της, εύκολα μας παραπέμπουν σε εικόνες της Gotham. Ιδιαίτερα μετά τη δύση του Αττικού ηλίου,το πέπλο του σκοταδιού φαίνεται να αγκαλιάζει την πόλη και να αναδεικνύει ζοφερές πτυχές της. Με την εγκληματικότητα στο κέντρο της να έχει αυξηθεί αισθητά, η Αθήνα φαίνεται να εκπέμπει το σινιάλο της νυχτερίδας πιο έντονα από ποτέ.

*Αν εξαιρέσουμε τον παράγοντα του ύψους ,την συννεφιά αλλά και το κρύο του Manhattan

LoopLoop

LoopLoop from Patrick Bergeron on Vimeo.

Το κόμικ ως όχημα περιπλάνησης στην Αθήνα

Αν ορίσουμε ως κόμικ μία αλληλουχία εικόνων που συνθέτουν μία αφήγηση1, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι ως επιβάτες σε μία διαδρομή του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου βλέπουμε μέσα από το παράθυρο να εκτυλίσσεται ένα κόμικ της Αθήνας σε τομή. Μία διαδοχή από στιγμιότυπα της πόλης, από μικρές ιστορίες ανθρώπων, από τυχαία συμβάντα που συνθέτουν ένα πάτσγουορκ αφήγησης της Αθήνας. Η αφήγηση αυτή δεν έχει συγκεκριμένη δομή, αρχή-μέση-τέλος, αλλά μονάχα μία γραμμική ραχοκοκαλιά, παράλληλη με τις ράγες του ηλεκτρικού. Η ίδια η γραμμική πορεία του βλέμματος του θεατή οργανώνει αυτή την σπονδυλωτή ιστορία. Η δομή αυτή, που μοιάζει συνειρμική, παραπέμπει στον τρόπο που σκέφτεται ο ανθρώπινος νους, ανακαλεί μνήμες ή ονειρεύεται.

Ίσως αυτός να είναι ένας τρόπος να αντιλαμβανόμαστε την πόλη γενικά. Ίσως ο τρόπος αυτός να προκύπτει από την ίδια τη δομή της αστικής ζωής. Μια διαδοχή από στιγμιότυπα, τα οποία συνδέονται χαλαρά μεταξύ τους μέσω διαφόρων παρατηρητών και τελικά μέσω της ίδιας της πόλης. Κόμικ λοιπόν μπορεί να είναι ένας απλός περίπατος στην Αθήνα, που αν γίνει χωρίς το άγχος του χρόνου ή του σκοπού, μπορεί να ξετυλίξει πολλές μικρές ιστορίες, να αποκαλύψει λεπτομέρειες που δίνουν τροφή στο νου και εικόνες που κινητοποιούν την φαντασία. Η περιπλάνηση εξάλλου αποτελεί βασικό στοιχείο της χρήσης του δημόσιου χώρου, γιατί περιέχει το στοιχείο της ανακάλυψης αλλά και του αγνώστου2.

1.Στο Understanding Comics (1993) o Scott McCloud ορίζει ως κόμικ τις "παρατεταγμένες εικονογραφικές και άλλες εικόνες σε σκόπιμη ακολουθία, με στόχο να μεταδώσουν πληροφορία ή/και να παράγουν μία αισθητική αντίδραση του θεατή."

2.Δ. Φιλιππίδης, Εφήμερη και Αιώνια Αθήνα, σ.163

Archipunks on the move

Italian Spaghetti Sci-fi

Open publication - Free publishing - More zagor

2 αυγά, τυρί, μπέικον,ντομάτα, πιπεριά

Η Αθήνα μοιάζει με ομελέτα*. Αυτό θα το έχετε σίγουρα παρατηρήσει βλέποντας την από ψηλά, από αεροπλάνο, δορυφόρο, ή απλά ανεβαίνοντας σε ένα από τα βουνά της. Ένα ομοιογενές στρώμα κτισμένου όγκου, πάχους περίπου 6-7 ορόφων, απλώνεται στο Αττικό Λεκανοπέδιο όπως μία ομελέτα στο τηγάνι. Μέσα από την ομελέτα ξεπροβάλλει αγέρωχα ο ιερός βράχος της Ακρόπολης, ο λόφος του Λυκαβηττού και μερικές ακόμα πράσινες λεπτομέρειες. Έτσι η ομελέτα αποκτά εξογκώματα και βαθουλώματα κυρίως εκεί που συναντά την ιστορία και το ανάγλυφο της Αθήνας. Τέλος την συμπληρώνουν οι δρόμοι, οι πλατείες και τα πάρκα, ως ένα δίκτυο δημόσιου χώρου στο βάθος της ομελέτας, εκεί που ακουμπά το τηγάνι.

Τι θα γινόταν όμως αν ξαφνικά, όλα τα layers της Αθήνας, η τοπογραφία της, τα υπόγεια δίκτυα, οι διαφορετικές στάθμες της ιστορίας της, οι δρόμοι ,οι πλατείες της και όλος ο κτιριακός όγκος της Αθήνας συσσωματώνονταν σε ένα ενιαίο τοπίο; Αυτό το τοπίο είναι η κορυφογραμμή της Αθήνας.

Ποιός όμως κατοικεί αυτό το τοπίο, πώς το κατοικεί, τι ποιότητες χώρου το χαρακτηρίζουν και πώς μπορούμε να το ξανακατοικήσουμε;

Ποιά είναι τα στοιχεία που κάνουν αυτό το τοπίο αναγνωρίσιμο, ποιά είναι τα τοπόσημά του και πώς χρησιμοποιούνται στην απεικόνιση της Αθήνας;

*Πες, πού είναι η Αθήνα, Ζήσης Κοτιώνης, Αγρα 2006, σελ 103-104

Ο Ζήσης Κοτιώνης ειρηνοποιός, ένα απόγευμα Παρασκευής που δεν χύθηκε αίμα εφτά με οχτώμισι

"Μέσα στην ίδια την έλξη του αντικειμένου υπάρχει η προτροπή για την αναδημιουργία του ίσως και η ικανότητα της φαντασιακής αναδημιουργίας του καλλιτεχνικού αντικειμένου να είναι μια ικανότητα από αυτήν που εξωθεί στη δημιουργία του πραγματικού αντικειμένου.Άλλη η μέν, η ίδια δε."

44 Ιστορίες της αρχιτεκτονικής,Ζήσης Κοτιώνης

Η εμπειρία της ανάγνωσης ενός κόμικ σίγουρα αποτελεί προέκταση μιας αρχιτεκτονικής εμπειρίας μέσα από τα μάτια ενός αρχιτέκτονα, μιας σκηνοθετικής μέσα από τα μάτια ενός σκηνοθέτη και μιας σκηνογραφικής μέσα από τα μάτια ενός σκηνογράφου. Ο καθένας από αυτούς έχει τη δυνατότητα να πάρει απόσταση από το αντικείμενο ίση με τη δυνατότητα της όρασης του ή να διεισδύσει μέσα στα καρέ της σελίδας, σαν δύτης που η θάλασσα εμποδίζει να ανακαλύψει τα σκοτεινά σημεία του βυθού,ενός βυθού που εύκολα όμως παραδίδεται μετά την κατάδυση.

Όπως οι λογοτεχνικές μεταφορές και οι ποιητικές παρομοιώσεις φέρνουν σε εγγύτητα ''δύο φαινομενικά εντελώς μακρινές και παράταιρες οντότητες'' έτσι και στην ανάγνωση ενός κόμικ, τα περιγράμματα των εικόνων αποκτούν υλική ή και ψυχική υπόσταση σαν να μπορούμε να δούμε μπροστά μας την πραγματικότητα που προσπαθούν να απεικονίσουν.

Όταν η θέα των κόμικ γίνει αισθητική απόλαυση τότε η μνήμη βοηθά έτσι ώστε να επιτελείται μια αναδημιουργία της ιστορίας που εκτυλίσσεται με ξεκάθαρα προσωπικούς όρους αισθητικής προσέγγισης.Δεδομένου ότι το αλφάβητο,το λεξιλόγιο και το συντακτικό της ανάλυσης μίας μή αρχιτεκτονικής οντότητας από έναν αρχιτέκτονα, έρχεται δάνειο από άλλους τομείς του επιστητού, ενυπάρχει ο κίνδυνος της παράφρασης αυτών εξαιτίας εκείνης της εσωτερικής αναδημιουργίας που επιτελείται. Κυριαρχούμε στη νέα αυτή δημιουργία και ασυναίσθητα μετονομάζουμε.Το θεωρείο μας τραντάζεται από τις δίνες που μπορούν να προκαλέσουν οι προσωπικές αυτές αισθητικές εμπειρίες.

"Όμως η ανάγνωση του χάρτη δεν είναι απολαυστική μόνο σαν εμπειρία αναδημιουργίας, που πολλές φορές κάνει την ανάγνωση αποξενωτική και γελοία. Η σμίκρυνση του κόσμου κι η μεγέθυνση του υποκειμένου είναι μια διανοητική εμπειρία ανάλογη με εκείνη που θα μας έκανε να ανακαλύψουμε το Θεό. Πέρα από τη γελοία πλευρά, αυτή η διανοητική εμπειρία μπορεί να προσφέρει τη δυνατότητα για ένα μετεωρισμό της σκέψης ανάμεσα στο κάτι και το τίποτα."