Από την Πόλη Σκηνή στην Πόλη Πρωταγωνιστή*

Νέες Αφηγηματικές Χαρτογραφήσεις της Αθήνας

καρέ από την ταινία Tungsten

“Ο Ξεναγός” και “Tungsten”. Δύο φαινομενικά άσχετες ταινίες προβάλλονται μαζί (κοινή διανομή, κοινό εισιτήριο) με τον επεξηγηματικό υπότιτλο “Δύο ταινίες για την Αθήνα”. Δύο σκηνοθέτες με εντελώς διαφορετικό βλέμμα, πού μόνο ίσως κοινό έχουν το νεαρό της ηλικίας τους, αναγκάζονται(;) να συνυπάρξουν στην ίδια αίθουσα. Όπως όμως έσπευσαν να υπογραμμίσουν τύπος και κριτικοί, σημασία έχει ότι πρωταγωνίστρια και στις δύο ταινίες είναι η Αθήνα**. Ίσως.

View 2films4athens ο διαδραστικός χάρτης με τις τοποθεσίες των γυρισμάτων για τις δύο ταινίες

Αυτό που έχει για μας ενδιαφέρον είναι το πως ένας χάρτης μιας πόλης, η εικόνα της και η ίδια η πόλη μπορούν να αποτελέσουν σκηνοθετικά και αφηγηματικά εργαλεία. Όλα ξεκινούν από την ανάγκη του κινηματογράφου να αφηγηθεί μια ιστορία και μια σύγχρονη απαίτηση για ρεαλισμό και αληθοφάνεια. Σε αυτά τα πλαίσια η πόλη, οι γωνίες της, οι δημόσιοι και ιδιωτικοί της χώροι και το τοπίο της γίνονται το υπόβαθρο πάνω στο οποίο στήνεται μια πλοκή. Όταν δε το κοινό στο οποίο απευθύνεται η ταινία είναι κάτοικοι της ίδιας αυτής πόλης, τότε πέρα από την αληθοφάνεια επιτυγχάνεται και κάτι ακόμα, η ταύτιση και το αίσθημα του οικείου. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με μια σύγχρονη σκηνοθετική ματιά με έμφαση στο αστικό τοπίο και την εικόνα της πόλης έχει οδηγήσει σε όλο και περισσότερη έμφαση στο ρόλο της στην αφήγηση.

Ας επιστρέψουμε όμως στην Αθήνα. Πολλοί σκηνοθέτες έχουν φλερτάρει μαζί της και έχουν αναδείξει όμορφες, παράδοξες ή και σκοτεινές πλευρές της (βλ. φιλμογραφία). “Ο Ξεναγός” και το “Tungsten” είναι δύο πολύ καλά παραδείγματα της τελευταίας χρονιάς. Ένα άλλο παράδειγμα, και μάλιστα από την τηλεόραση, είναι η νέα σειρά της ΕΡΤ, “Μικροπόλεις”. Από τα πρώτα δύο επεισόδια, καθώς και από το υλικό που έχει ήδη ανάβει στο μπλόγκ της σειράς, παρατηρούμε πως εδώ η Αθήνα όχι μόνο έχει έρθει στο προσκήνιο, αλλά έχει αποκτήσει ξεκάθαρα πρωταγωνιστικό ρόλο. Όλη η δομή της σειράς-ντοκιμαντέρ βασίζεται στο χωρισμό της Αθήνας κατά περιοχές. Από τις γνωστές περιοχές της Αθήνας επιλέχθηκαν αυτές με το περισσότερο ενδιαφέρον, ή μάλλον αυτές που έχουν να πουν μια ιστορία. Έτσι, κάθε επεισόδιο έχει και μία θεματική που προήλθε από την συγκεκριμένη περιοχή της Αθήνας (πχ_τα δύο πρώτα επεισόδια, “Κυψέλη-Το Υπόγειο” και “Εξάρχεια-Οι Τοίχοι”). Η θεματική του κάθε επεισοδίου βασίζεται σε μια συγκεκριμένη ποιότητα χώρου, μοναδική στην κάθε περιοχή, και με βάση αυτή επιλέγονται κάποιοι κάτοικοι που μας διηγούνται τις δικές τους ιστορίες. Τα πρόσωπα έρχονται δηλαδή σε δευτερεύοντα ρόλο σε σχέση με τον χώρο τον οποίο θέλει να περιγράψει ο σκηνοθέτης. Μέσα από τις μικρές ιστορίες των κατοίκων της, η πόλη γίνεται ο πρωταγωνιστής.

Η καθημερινή μας βόλτα στην Αθήνα μπορεί να ιδωθεί ως μια διαδοχή από κινηματογραφικές εικόνες. Όταν όμως ο κινηματογράφος κάνει την Αθήνα πρωταγωνίστρια, τότε η εικόνα της θα ανακατασκευαστεί στο συλλογικό μας ασυνείδητο και η λειτουργία της ταύτισης θα αντιστραφεί. Ίσως αρχίσουμε να νιώθουμε την ίδια μας την πόλη πιο οικεία. Ίσως, από την άλλη, ο κινηματογράφος χάσει λίγη από τη μαγεία του.


#Για όσους δεν βλέπουν τηλεόραση: Εξάρχεια-Οι Τοίχοι

*Βλ. “Από την Πόλη Οθόνη, στην Πόλη Σκηνή του Σ. Σταυρίδη. Ο Σταύρος Σταυρίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής στην Αρχιτεκτονική του Ε.Μ.Π. και καλλιτεχνικός και επιστημονικός σύμβουλος της σειράς “Μικροπόλεις”

**Βλ. “Με Πρωταγωνίστρια την Αθήνα”, Δήμητρα Τριανταφύλλου A.V. 17-23 NOE 2011

“Οριακές Στιγμές σε Οριακή Πόλη”, Μαρία Κατσουνάκη, Ένθετο “Τεχνες & Γράμματα” της Καθημερινής, 27 ΝΟΕ 2011

Πληθοδομές_Ζήσης Κοτιώνης

ΖΗΣΗΣ ΚΟΤΙΩΝΗΣ  ΠΛΗΘΟΔΟΜΕΣ, ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ, ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Έκθεση αρχιτεκτονικής. Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138

Εγκαίνια: Παρασκευή 27/01/12, 20:00

Ημερίδα: Παρασκευή 03/02/12, 17:30

Διάρκεια: 26/01/12 – 19/02/12

Οι Πληθοδομές αποτελούν ένα ολοκληρωμένο μοντέλο σχεδιασμού για τις σύγχρονες μητροπόλεις, και δη την Αθήνα της κρίσης. Ο Κοτιώνης, απ΄ότι φένεται από την τελευταία του δουλειά (πχ. Πές, που είναι η Αθήνα;) μελετά τις Ελληνικής πόλεις με καθαρά μητροπολιτικά κριτίρια. Δεν περιορίζεται σε σπαμοδικές επεμβάσεις και συμβιβαστικές λύσεις, αλλά προσπαθεί να δεί την πόλη στο σύνολο της. Από τις προτάσεις για το σχεδιασμό της επέκτασης της Αθήνας σε όλο την Αττική, μέχρι την ανάλυση της Αττικής Οδού ως ένα ποτάμι που ενώνει την Ελευσίνα με τα Μεσσόγεια, παραμένει διορατικός. Αυτή η μακρόχρονη έρευνα διαφαίνεται στο σύνολο των προτάσεων που θα δούμε στην έκθεση "Πληθοδομές" και τις καθιστά ριξικέλευθες, αλλά και άμεσα υλοποιήσιμες και ενταγμένες στη λογική της Ελληνικής πόλης.

διαβάστε περισσότερα:
plethodomes.gr
greekarchitects.gr

'Transformable Vertical Village’ by Aristide Antonas

text Ctrl+C from Antonas' Flickr :

The urban congregation of ship containers named "bidonville horizontal Skyscraper" or "vertical mobile village" or "scaffold city" is a quick solution for temporary housing responding to the needs of new residential areas in Hymetus, Athens, Greece. It is conceived as a "housing library", where the units that form the ensemble can change place. The structure is conceived as a high, three dimensional infrastructure grid that can receive ready made elementary homes, hosted in ship containers through an interior solution that allows the units to plug in the village's infrastructure. The construction is proposed as a part of a complex urban proposal that challenges a new strategy for the center of Athens. As it is already known in some of its parts the center of Athens is emptied from its previous functions. Many of the Athens center proprietors do not rent out their offices, stores and apartments, still believing that they can reach high prices even if the Greek economy has collapsed. The proposal functions as a strategic obligatory space redistribution that is controlled by the state or the municipality and gives to the landlords some space in this vertical village in return for their ground floor shops or offices that are temporarily expropriated, in order that the city center starts functioning again.
The complex is a dismountable and expandable metallic 3d grid that can allow the insertion of ship containers or other keg-like units to its infrastructure through a sophisticated elevator and rolling belt system. The mobile village can also function as an Urban camping structure, permitting the rent of its available places to whom wants to use its sophisticated infrastructure for some months. Its inhabitants may move with their homes to other cities that could include scaffold suburbs of this type. In a micro level inhabitants can also compose larger ensembles by uniting ship containers in order to form more complex compositions of more than one containers; there can be homes constituted of two, three or four containers arranged together.

[ Architect: Aristide Antonas
collaborators: Katerina Koutsogianni and Stefanos Filippas ]

Blast from the (cyberpunk) Past